Keeping it Local

De afgelopen periode staan Nederlandse visserstruien opnieuw in de spotlights door de publicatie van gedegen onderzoek samengebracht in prachtig vormgegeven publicaties van Stella Ruhe, Anja Geldof en Stefanie Huibregtse, met bijbehorende tentoonstellingen op verschillende plekken in binnen- en buitenland.

In diverse Nederlandse vissersplaatsen werden breigroepen opgericht, waar hobbybreiers visserstruien weer tot leven laten komen. Ook lieten Nederlandse modemerken – en ontwerpers zoals Conny Groenewegen, Blue Loop Originals, Sjaak Hullekes, en Loop.a life i.s.m. Berber Soepboer, zich inspireren tot hedendaagse interpretaties van visserstruien. De Nederlandse visserstrui werd zo, als ‘vergeten kledingstuk’ op allerlei plekken nieuw leven ingeblazen. Door deze aandacht kreeg de visserstrui opnieuw betekenis voor gemeenschappen, dragers en modeontwerpers. Een stukje cultureel erfgoed waarvan het bestaan bij het brede publiek zo goed als vergeten was.

Visserstrui, collectie Nederlands Openluchtmuseum

Keeping it local: levend laboratorium

Met het project Keeping it Local onderzoekt de onderzoeksgroep Fashion Research & Technology van de Hogeschool van Amsterdam de rol die cultureel erfgoed kan spelen bij maatschappelijke kwesties. Met de 'Nederlandse visserstrui' als startpunt wil het project Keeping it Local de invloed van identiteit en lokale productie op de beleving en waardering van kledingstukken onderzoeken met als doel een bijdrage te leveren aan de verduurzaming van de mode-industrie. ‘Keeping it Local’ is wat in de wetenschap een ‘living lab’ wordt genoemd. Dit is een onderzoeksopstelling in de dagelijkse realiteit, waarin verschillende partijen werken aan innovatieve oplossingen voor problemen in samenspraak met de eindgebruikers. In dit ‘living lab’ wordt een (lokale) modeproductieketen nagebootst: ontwerp, productie en verkoop vinden allemaal plaats op de Amstel Campus van de Hogeschool van Amsterdam.

Emotionele duurzaamheid

Duurzaamheid is een veelbesproken onderwerp en modemerken adverteren er dan ook graag mee dat hun producten gemaakt zijn van biologische en/of gerecyclede materialen. Maar de oorzaak van veel milieu- en sociale problemen is dat we tegenwoordig vooral heel veel kleding willen hebben. Kleding die soms na één keer dragen alweer wordt weg gedaan en dan ook nog kleding waarvoor we graag zo min mogelijk geld willen betalen. Gedragsverandering bij de drager zou wel eens de sleutel kunnen zijn om tot een duurzame(re) duurzamere mode-industrie te komen. Maar wat maakt dat we minder willen en dat we onze kleding langer willen dragen?

Jakob van Belzen in Arnemuider streekdracht. Hij is gekleed in de zondagse dracht en draagt de typische visserstrui, 1950. Collectie Nederlands Openluchtmuseum

‘Keeping it Local’ onderzoekt de rol die cultureel erfgoed hierin kan spelen. Met andere woorden: we zien een duurzame houding ten opzichte van mode die noodzakelijk is voor een groenere toekomst niet als iets nieuws, maar juist als een herwaardering van een kleedgedrag dat eeuwenlang de norm was, omdat kleding en textiel simpelweg enorm duur waren. Bovendien werd kleding veelal zelf of door een bekende gemaakt waardoor dragers een hechtere emotionele band hadden met de maker en het kledingstuk. In de wetenschap wordt deze emotionele band aangeduid als ‘emotionele duurzaamheid’; een emotionele band met een kledingstuk zorgt ervoor dat je dit langer draagt, het beter verzorgt en er zuiniger op bent.

Cultureel erfgoed

De visserstrui is een interessant startpunt voor dit project omdat ze niet alleen heel functioneel zijn – warm en waterafstotend door de wol, comfortabel in het dragen doordat ze rondgebreid worden, veilig doordat ze strak om het lichaam sluiten en goed te repareren door de aangebreide mouwen – maar ook omdat aan de gebruikte motieven en patronen van de truien allerlei symbolische en locatie-specifieke betekenissen worden toegeschreven. Bovendien werd kleding van oudsher veelal binnen het eigen gezin of door een bekende gemaakt waardoor dragers een hechtere emotionele band hadden met de maker en het kledingstuk. Met het project Keeping it Local onderzoeken we hoe historische kennis over kleedgedrag, en technieken die al eeuwenlang door mensen zijn toegepast kunnen bijdragen aan eigentijdse uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en mode.

Keeping it Local is een onderzoeksproject van het lectoraat Fashion Research & Technology van de HvA wordt onderzoek gedaan naar het verduurzamen van de mode industrie. Dit blog is een bewerking van het artikel Visserstruien - Feitsma et al – in Kostuum 2023

Verder lezen:

• Maaike Feitsma: Moderne visserstrui voor de laatste visser van Amsterdam.
• Maaike Feitsma: Een visserstrui als collegesweater

Literatuur

• Ruhe, S. (2013) Visserstruien Verzameld: uit 40 Nederlandse vissersplaatsen. (Deel 1) Baarn: Forte. Ruhe, S. (2015) Visserstruien 2: 65 historische truien met breischema’s uit 55 Nederlandse vissersplaatsen. (Deel 2) Baarn: Forte., Ruhe, S. (2016) Visserstruien voor kinderen: ruim 40 truien met breischema's van afhouders, reepschieters, jongsten, oudsten, jongmaatjes, ketelbinkies, koffiekokers, inbakkers, omtoors, scheepsjongens, speeljongens en prikkenbijters. (Deel 3) Baarn: Forte en Ruhe, S. (2022) Visserstruien verzameld: 112 historische truien met breischema's uit 63 vissersplaatsen. Baarn: Forte. Zie ook website Stellaruheproducties.nl
• N. Admiraal, Ontwerpers blazen traditionele visserstrui nieuw leven in, in FashionUnited, 2019
• Anja Geldof en Stefanie Huibregtse, Truien bij de Vleet. Zeeuwse visserstruien in verhalen en patronen. Middelburg, 2015.