Een vergeten modehuis: Maison Margaine-Lacroix

Jeanne Margaine-Lacroix (3 december 1868–15 augustus 1930) was een Parijse ontwerpster. In de huidige tijd is het geen super bekende naam, terwijl haar bijdrage aan de modegeschiedenis wel van belang is.

Haar ontwerpen waren innovatief voor haar tijd. Zo heeft zij een belangrijke bijdrage geleverd aan het ontwerpen van kleding met meer bewegingsvrijheid. Dit zien we terug bij een aantal ontwerpen, waarbij er een grote kans bestaat dat het Margaine-Lacroix modehuis heeft bijgedragen aan het afschaffen van het korset. In dit stuk hoop ik te illustreren wat Jeanne Margaine-Lacroix zo relevant maakt voor de modegeschiedenis.

De invloed van Maison Margaine-Lacroix

Maison Margaine werd opgericht in de 19e eeuw door Armandine Fresnais-Margaine. Toen zij overleed nam haar dochter Jeanne het over. Jeanne Margaine-Lacroix introduceerde in 1889 al de ‘Tanagra’ en in 1904 de ‘Sylphide’. Beide waren ontwerpen waarbij het korset enigszins gemodificeerd was, of zelfs overbodig. Jeanne Margaine-Lacroix wilde graag onderkleding ontwerpen die zorgden voor meer bewegingsvrijheid. Daarom werd de Tanagra gedragen met een gemodificeerd korset. De Sylphide had een ingebouwde voering, waardoor het korset helemaal vervangen kon worden. Jeanne bood met haar ontwerpen een meer natuurlijke vorm aan, ze wilde af van de korsetten. Ze maakte gebruik van gebreide zijde met veel stretch en minimale baleinen. In het begin van de twintigste eeuw was het gebruikelijk voor vrouwen om een korset te dragen, de ontwerpen van Jeanne waren in die tijd controversieel. In 1908 werden drie vrouwen gefotografeerd bij een welbezochte paardenrace in Longchamps. Ze droegen alle drie ontwerpen van Margaine-Lacroix. Het tijdschrift 'L’illustration' gebruikte de foto als voorpagina in de publicatie van 16 mei 1908. Er was sprake van een schandaal, de jurken zouden namelijk weinig tot de verbeelding overlaten[1]. De jurken hebben een diepe halslijn en sluiten nauw om het lichaam. Vrouwen in die tijd droegen korsetten, vaak de S-vorm[2]. Deze stijl van korset was in de mode, evenals het dragen van hoge kragen. De drie jurken van Margaine-Lacroix vielen dus op en zorgden voor controverse.

L'illustration 16 mei 1908

Met haar ontwerp ‘Robe-Sylphide’, een stap verder dan de ‘Corset-Sylphide’, was een korset volledig overbodig. Jeanne kreeg veel kritiek over de jurk die gedragen kon worden zonder korset. Ze reageerde hierop door uit te leggen dat het bovenstuk van de jurk dient als een eigen korst. Het lijfje wordt met een beetje balein versterkt voor ondersteuning, zonder bewegingsvrijheid te verliezen. De jurken ontvingen ontzettend veel publiciteit, de modewereld stond even op zijn kop.

Het Nederlandse modetijdschrift 'de Gracieuse' maakte gebruik van Franse prenten om de Parijse mode te illustreren. Wanneer we de Gracieuse raadplegen en kijken naar het jaar 1908, zien we inderdaad veel hoge kragen en dunne tailles.

Voorbeelden van silhouetten uit de Gracieuse van 15 mei 1908[3]

Wanneer we het boek van Tortora & Marcketti (2015) raadplegen, zien we dat hierin ook wordt beschreven dat de mode in het begin van de 20e eeuw voornamelijk bestaat uit de S-vormige korsetten, volle rokken en hoge kragen[4].  

De ontwerpen van Margaine-Lacroix waren dus zeker innovatief voor die tijd. Dit maakt het zo gek dat haar naam vandaag de dag zo onbekend is. Haar invloed op de mode was onmiskenbaar. Een artikel van het rbk[5] benadrukt dat Jeanne Margaine-Lacroix herinnert zou moeten worden voor haar controversiële ontwerpen en het niet volgen van de standaard. “Ze is één van de meest invloedrijkste ontwerpsters uit de late jaren van de Belle Epoque, en zo moet ze ook herinnerd worden”. Innovatief was de Robe-Sylphide zeker, als het ware introduceerde zij hiermee niet alleen als één van de eerste het korsetloze silhouet, maar ook de voorloper van de bodycon jurk.

Van schandalig naar in de mode?

In de jaren daarna, vanaf ongeveer 1910, veranderde de mode naar vrije en ongeremde stijlen, maar nog steeds gestructureerd[6]. De ontwerpen van Margaine-Lacroix, die onlangs bekendheid had verworven vanwege haar controversiële en nauwsluitende jurken, werden zelfs in een advertentie gebruikt om de mode van toen te illustreren. Haar ontwerpen sloten aan bij de trends van die tijd. In een paar jaar tijd gingen haar ontwerpen van schandalig naar in de mode.  Onbegrijpelijk dat Jeanne Margaine-Lacroix en het modehuis Maison Margaine-Lacroix geen bekende naam is in de modegeschiedenis. Haar ontwerpen waren weldegelijk innovatief en zorgde voor opschudding.

Advertentie met ontwerp van Margaine-Lacroix

Paul Poiret     

Iemand die wel wordt herinnerd voor het ‘afschaffen’ van het korset is Paul Poiret. In 1906 begon hij ontwerpen te maken zonder korset en in 1908 introduceerde hij een silhouet met verhoogde taille[7]. Paul Poiret beweerde graag dat hij het korset had afgeschaft, zijn ontwerpen hadden dat soort onderkleding niet nodig[8]. Toch waren er ook andere ontwerpers, zoals Margaine-Lacroix, die tegelijkertijd ook afstand namen van korsetten.

Jurken van Paul Poiret uit een catalogus in 1908[9]

In de catalogus uit 1908 is duidelijk een lossere pasvorm zichtbaar. Toch is het niet uit te sluiten dat Margaine-Lacroix een inspiratie geweest is voor Poiret, aangezien zij al met haar innovatieve vorm van silhouet kwam in 1889 en 1904. In de online collectie van The Met bevinden twee jurken van Poiret, één uit 1910 en de ander uit 1913, met de bovengenoemde aspecten.

Locatie van het modehuis

Een andere aanwijzing voor het feit dat de ontwerpen van Margaine-Lacroix een mogelijke inspiratiebron geweest zijn en daarmee een belangrijke invloed gehad hebben, is de locatie van het modehuis. De twee locaties van Margaine-Lacroix zijn: 19 Boulevard Haussmann, Paris en 29 Avenue de Marigny, Paris. 19 Boulevard Haussmann, de locatie waar het modehuis tot 1923 te vinden was, bevindt zich in het 2^e arrondissement, vlak bij het Palais Garnier. Een aantal belangrijke modehuizen van bijvoorbeeld Charles Frederick Worth en Jean Paquin zaten ook vlak bij die locatie, op Rue de la Paix. Paul Poiret’s modehuis heeft ook een aantal locaties gehad. Initieel, in 1902, bevond het modehuis zich in 5 Rue Auber, op 5 minuten loopafstand van het modehuis Margaine-Lacroix. In 1906 verhuisde het modehuis van Poiret naar iets verderop: 37 rue Pasquier, dat overigens nog steeds maar 10 minuten lopen geweest moest zijn. Dit betekent dat het zeer onwaarschijnlijk is dat de twee ontwerpers elkaar niet kenden. Het zou dus zeker niet gek zijn als er sprake is geweest van een ‘inspiratiebron’. Het feit dat het modehuis van Margaine-Lacroix vlakbij veel andere invloedrijke modehuizen te vinden was, is ook een belangrijke invalshoek. Waarom is juist haar modehuis zo onbekend?

Link met Nederland

In 1904 staan in een aantal publicaties van de Gracieuse advertenties voor Hirsch & Cie. Dit zijn Franse advertenties over de 'Brassière Sylphide'. Bij de advertentie staat aangegeven dat deze is ontworpen door het modehuis Maison Margaine-Lacroix. De advertentie is in het Frans.

Advertentie voor Hirsch & Cie Amsterdam. Gracieuse; magazijn voor Neerland's vrouwen, jrg 42, 1903-1904, no. 16, 16-05-1904. Dezelfde advertentie kwam voor op de volgende publicatiedata: 18-01-1904; 20-09-1904; 14-11-1904

Vertaald naar het Nederlands staat er: “Om de modieuze look van de dag te krijgen en de mooie beweging die elegante Parisiennes kenmerkt, moet je de Brasserie Sylphide dragen. Opgericht volgens medische en hygiënische principes die het zijn geweldige succes hebben opgeleverd. Golvende souplesse, ideaal comfort en een aantrekkelijk formaat komen op elegante wijze samen.” In Nederland werd er dus geadverteerd voor Maison Margaine-Lacroix. Aan deze advertentie kunnen we afleiden dat kleding van Margaine-Lacroix ook in Nederland verkocht werd. Een leuk voorbeeld van een innovatief ontwerp van Margaine-Lacroix in Nederland, is een jurkje uit de jaren 20. Deze is te vinden in de collectie van het Centraal Museum in Utrecht[10]. De jurk bestaat uit twee delen, namelijk een japon en een top die daaronder gedragen wordt. Bij de top zien we een innovatieve toevoeging. Er zijn namelijk gewichtjes aan de top bevestigd, zodat deze goed op zijn plaats blijft hangen.

Ontwerpen van Jeanne Margaine-Lacroix in collecties van musea

Kunstmuseum Den Haag 1900-10

Centraal museum 1927-28

Conclusie

Jeanne Margaine-Lacroix en haar ontwerpen hebben zeker invloed gehad op de mode en haar omgeving. Om die reden zou ik zeggen dat hetgeen wat zij heeft betekent ook relevant genoeg is om te benoemen in musea en artikelen. Haar ontwerpen hebben invloed gehad op het veranderen van onderkleding en dan met name het verminderen en modificeren van het korset. Het zou ook aannemelijk kunnen zijn dat zij een inspiratiebron is geweest, aangezien er aardig wat publiciteit is geweest omtrent haar ‘schandalige’ ontwerpen. Helaas is die publiciteit rondom dat schandaal een van de weinige dingen die naar boven komt wanneer er gezocht wordt op haar modehuis. Verder is haar naam en haar relevantie best wel weggevallen in de modegeschiedenis. Bijvoorbeeld bij kledingstukken in collecties van musea is de informatie over haar modehuis wel aanwezig, maar niet zo uitgebreid dat haar relevantie en invloed in die tijd echt naar boven komt. Het zou daarom mooi zijn als haar invloed op de mode in haar tijd en de relevantie daarvan in de modegeschiedenis wat meer naar voren zou komen.

Bronnen

• Delpher, De Gracieuse tijdschriften
• Tortora, P. G. & Marcketti, S. B. (2015). Survey of Historic Costume: Studio Access Card. Bloomsbury Academic
• Iribe, Paul. (1908). Les robes de Paul Poiret. 
• Adriaans, H., & Kuus, S. (1996). Verzamelingen van het Centraal Museum. Centraal Museum.
• Avondjapon uit de Modemuze collectie
• Lily Absinthe Gowns & Corsetry, Jeanne Margaine-Lacroix, fashion history
• De Gracieuse, 18 januari 1904
• De Gracieuse, 16 mei 1904
• Wikipedia. la maison Margaine-Lacroix.
• The royal borough of Kensington and Chelsea. Margaine-Lacroix and the dresses that shocked Paris.
• Eternal goddes. Loose-fitting clothes and no corsets! Who was Paul Poiret?
• Fashion history. Womenswear 1910-1919.