Invloeden uit de Oriënt

Waarschijnlijk brachten militairen de burnous naar Frankrijk, waar het woord vanaf het midden van de eeuw werd gebruikt voor Oriëntaals geïnspireerde vrouwenmantels. Vaak waren deze versierd met kwastjes, borduurwerk en hadden ze een capuchon. Ze werden naast burnous ook wel Bedouïne of Talma genoemd. Dit laatste woord komt mogelijk van de Franse acteur François Joseph Talma (1763-1826), die Romeinse togas droeg tijdens zijn toneel optredens.

Zowel de burnous als de Talma werden ook in Nederland gebruikt. De Talma werd soms talma-mantel genoemd. Burnous lijkt echter een gebruikelijker woord, dat in Nederland wel geschreven werd als boernoes. Vaak ging het om wollen (zoals het Noord-Afrikaanse origineel) en zogenaamde dubbelstoffen (gewatteerde en gevoerde) exemplaren, die de drager warm moesten houden. Naast een vrouwenmantel werd het woord ook gebruikt om een officiersmantel met een dubbele rij knopen en een capuchon aan te duiden, wat terug te voeren is op de militaire achtergrond van de introductie van het woord in West-Europa.

De burnous van het Rijksmuseum is gemaakt van gewatteerde dunne zijde. De doorgestikte voering is blauwgroen van kleur. De versiering bestaat uit soutache (opgelegd band) in twee verschillende kleuren. Aan de bovenkant van de franje zijn kraaltjes geweven. Ook deze burnous heeft een capuchon. De burnous werd waarschijnlijk over een crinoline (hoepelrok) gedragen. Om de vorm zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen moest volume worden gecreëerd door middel van onderrokken. Hierdoor ontstaat de illusie van de vorm van een crinoline maar is de burnous ook als op zichzelf staand object te bewonderen.

Dit blog werd geschreven naar aanleiding van de collectie opstelling Jas aan!/Cover Up! is van 11 november 2013 t/m 8 juni 2014 in de speciale collecties van het Rijksmuseum te zien.

Zie voor meer informatie:


• Cumming, Valerie, et al., The dictionary of fashion history, Berg 2010
• De Jonge, C. H., Een eeuw Nederlandsche Mode, Amsterdam, 1941
• De Geïntegreerde Taalbank (Historische woordenboeken op Internet)
• Nieuw Amsterdamsch handels- en effectenblad, 21-07-1858 (dag)