Ball­room in een his­to­risch huis

In de tentoonstelling Grand March: A Historic House through a Ballroom Lens 1 neemt ballroomhuis House of Vineyard bezoekers mee door de historische ruimtes van het Amsterdamse grachtenpand Huis Willet-Holthuysen vanuit het perspectief van de hedendaagse ballroomscene. Het is in 2023 precies tien jaar geleden dat het eerste officiële ball 2 in Nederland werd gehouden, en in 2024 tien jaar geleden dat het eerste ballroomhuis, House of Vineyard – haar intrede deed. In de tentoonstelling gaat House of Vineyard de dialoog aan met het huis, de oorspronkelijke bewoners en de collectie van het Amsterdam Museum. De tentoonstelling laat de kracht van ballroomcultuur zien middels mode-interventies en kunstinstallaties. 3

Ballroom, geen stijldans

Ballroom werd gevormd voor, met en door Zwarte en Latijns-Amerikaanse trans vrouwen en queer mensen in de jaren zeventig van de vorige eeuw in Harlem, New York. Zij verzetten zich tegen de reguliere, veelal racistische schoonheidswedstrijden, door balls te organiseren voor, met en door lhbtiq+-ers van kleur. Tijdens balls strijden leden van de gemeenschap in de naam van hun huis tegen elkaar in verschillende categorieën 4, zoals runway, realness, vogue performance en body, in de hoop trofeeën, geldprijzen, en verering mee naar huis te nemen. 

De balls zijn uitbundige underground-evenementen, die fungeren als verzet tegen de heersende cisnormatieve, racistische maatschappij. Ballroom is sinds haar opkomst in de vorige eeuw een bloeiende artistieke cultuur, die met de jaren sterk is gegroeid. Een ‘huis’ vertegenwoordigt een groep mensen die elkaar gekozen hebben als ‘familie’, met een veilig thuis waarin ruimte is voor individuele expressie

De balls zijn uitbundige underground-evenementen, die fungeren als verzet tegen de heersende cisnormatieve 5, racistische maatschappij. Ballroom is sinds haar opkomst in de vorige eeuw een bloeiende artistieke cultuur, die met de jaren sterk is gegroeid. Een ‘huis’ vertegenwoordigt een groep mensen die elkaar gekozen hebben als ‘familie’, met een veilig thuis waarin ruimte is voor individuele expressie.

House of Vineyard werd in 2014 opgericht door ‘Mother’ Amber Vineyard. Het internationaal erkende ballroomhuis bestaat uit ongeveer dertig mensen en groeit nog steeds. Samen met ‘Father’ Elly Vineyard hebben ze in elkaar een gekozen familie gevonden. Sinds de oprichting heeft House of Vineyard een grote impact gehad op de ballroomcultuur in Nederland. Het huis zorgt voor gemeenschapsvorming, biedt educatieve mogelijkheden en daagt conventies binnen en buiten de ballroomscene uit.

Naast haar grote bijdrage aan het organiseren van en deelnemen aan balls, faciliteert House of Vineyard betaalbare lessen en deelt ze haar kennis en waarden tijdens takeovers op kunstscholen en podia door het hele land. Sinds 2018 is House of Vineyard afgereisd naar Zuid-Afrika, Curaçao, Sint Maarten en Suriname om mensen te ondersteunen bij het creëren van hun eigen ballroomcommunities. Inmiddels is het huis uitgebreid naar Zuid-Afrika.

Ballroom werd gevormd voor, met en door Zwarte en Latijns-Amerikaanse trans vrouwen en queer mensen in de jaren zeventig van de vorige eeuw in Harlem, New York. Zij verzetten zich tegen de reguliere, veelal racistische schoonheidswedstrijden, door balls te organiseren voor, met en door lhbtiq+-ers van kleur. Tijdens balls strijden leden van de gemeenschap in de naam van hun huis tegen elkaar in verschillende categorieën, zoals runway, realness, vogue performance en body, in de hoop trofeeën, geldprijzen, en verering mee naar huis te nemen. De balls zijn uitbundige underground-evenementen, die fungeren als verzet tegen de heersende cisnormatieve, racistische maatschappij. Ballroom is sinds haar opkomst in de vorige eeuw een bloeiende artistieke cultuur, die met de jaren sterk is gegroeid. Een ‘huis’ vertegenwoordigt een groep mensen die elkaar gekozen hebben als ‘familie’, met een veilig thuis waarin ruimte is voor individuele expressie.

Met onder andere de interventies ‘Get into my Look’ en ‘Ball Beyond the Binary’ wordt ingezoomd op ballroom vanuit een modelens. Wat mij fascineert van ballroomcultuur is de onbevangen zelfexpressie van deze internationale scene. Mode speelt een grote rol in de ballroomcultuur. Bij het voorbereiden voor een ball worden wel hele dagen en nachten achter de naaimachine doorgebracht, omringd door een wervelwind aan stoffen, accessoires en schetsen. Improvisatievaardigheden en intuïtieve oplossingen worden gebruikt om iets magisch neer te zetten. Er wordt vertrokken vanuit ballroom en vertalingen gemaakt naar bijzondere creaties. 

De kracht van projecten waarin we vanuit co-creatie samen een verhaal vertellen en de museale collectie uitdagen om opnieuw geïnterpreteerd en ingezet te worden. Ik liet me voor deze tentoonstelling inspireren door een scène uit de hitserie Pose waar verhalen over en rond ballroom centraal staat (echt een aanrader!). In de openingsscene heeft het ballroomhuis ‘House of Extravaganza’ ingebroken in het Metropolitan Museum in New York, en steelt de ‘historische stukken’ die tentoongesteld staan om in te lopen 6 voor categorie ‘Royal Realness’. Ze winnen, maar worden naderhand ook opgepakt.

Wat deze scene mij impliciet vertelt, is dat er vanuit hedendaagse perspectieven behoefte is om historische/museale objecten opnieuw van betekenis te geven. Om een nieuwe laag te bieden, en opnieuw inzetbaar te maken binnen een hedendaagse context. Het inspireerde mij om onze collectie opnieuw in te zetten. Wat als House of Vineyard de modecollectie kan gebruiken als inloopkast? Welke verhalen zouden ze ermee willen vertellen? En welke combinaties zouden ze maken met hun eigen werken?

De laatste bewoners van het grachtenpand, Louisa en Abraham Willet-Holthuysen, lieten een speciaal vertrek lieten vormgeven voor hun eigen ‘balls’, de populaire gekostumeerde balfeesten. Deze ruimte nodigt je a.d.h.v. de interventie ‘Ball Beyond the Binary’ je uit om op een andere manier te kijken naar mode. House of Vineyard selecteerde hiervoor kledingstukken om vooral vragen te stellen over hoe we vanuit het museum en daarbuiten kleding engenderen. 

Want: wat betekent het dat we in museale structuren zo een onderscheid tussen man en vrouw? Hoe zit met het mensen die zich niet identificeren tot een van deze twee genders? En wat maakt een kledingstuk zogenoemd ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’? Onder leiding van modeontwerper Younik Vineyard zijn ensembles gecreëerd waarin een zestiende-eeuws harnas gepaard wordt met een enorme tule rok, en een maliënkolder uit ca. 1500 met een nepbonte minirok. 

De tentoonstelling Grand March. A Historic House through a Ballroom Lens was tot en met oktober 2025 te zien in Huis Willet Holthuysen.

Header afbeelding: © Persbeeld Amsterdam Museum 

Noten

1. The Grand March is initiatie tijdens een ball, waarbij het house dat het ball organiseert hun house in haar geheel presenteert, en ieder lid in hun eigen categorie onder de aandacht brengt.
2. Balls zijn centrale evenementen waar de ballroom gemeenschap bij elkaar komt, om het tegen elkaar op te nemen in verschillende categorieën, waarbinnen ze hun vaardigheid en creativiteit laten zien terwijl ze hun respectievelijke houses vertegenwoordigen.
3. Elk jaar biedt Huis Willet-Holthuysen ruimte aan toonaangevende makers, verzamelaars of collectieven voor het maken van een tijdelijke tentoonstelling. Samen verkennen we onderbelichte verhalen over het historische huis en daarmee verbinden we het verleden met het heden. Voor de tentoonstelling Grand March werkten we met een breed team aan co-curatoren. Vanuit House of Vineyard waren Amber Vineyard, Elly Vineyard en Roxette Capriles (ook wel Anartist Vineyard) betrokken. Dit team werd aangevuld met een breed palet aan collega co-curatoren, waaronder Thijs Boers (conservator Toegepaste Kunst, specialist Huis Willet-Holthuysen) en Emma Waslander (curator Publieksprogramma’s).
4. Tijdens een bal strijden deelnemers tegen elkaar in verschillende categorieën. Elke categorie legt een andere nadruk: op mode, performance, ‘realness’, of het vieren van het lichaam, bijvoorbeeld. Sommige categorieën zijn specifiek voor bepaalde genders, terwijl andere door alle genders gelopen kunnen worden.
5. Cishetero is de benaming voor mensen die zich identificeren als heteroseksueel, en zich identificeren met het geslacht dat hen is toegewezen bij hun geboorte.
6. Lopen is het deelnemen aan een categorie tijdens een ball.